İHBAR TAZMİNATI NEDİR?

İş Kanunu'nun 17. Maddesinde süreli fesih  düzenlenmiş olup, kural olarak  belirsiz süreli iş sözleşmesinde iş akdi feshedilirken işçi ve işverenin kanunda belirtilen sürelere uyması öngörülmüş aksi takdirde ise ihlal eden tarafın ihbar tazminatı ödeyeceği kararlaştırılmıştır. Süreli feshin kanunda düzenlenmesinin ana sebebi iş akdi feshedilirken işçinin yeni iş aradığı sürede mağdur olmaması işveren bakımından da işçinin feshettiğinden haberdar olan işverenin fesih süreleri içerisinde iş akamete uğramadan yeni bir işçi temin edebilmesidir.

İhbar Tazminatı Nedir?

İhbar tazminatı işte bu noktada tarafların belirsiz süreli iş sözleşmelerinde  sürelere uymadan haklı bir neden uymaksızın  fesih hakkını kullandıkları takdirde kanun kapsamında tanınmış bir hak olup, bu sürelere uymayan işçi veya işveren tarafından ödenmesi gereken tazminattır.

İhbar Tazminatının Şartları:

-Belirsiz Süreli bir sözleşme olmalıdır

-İşçi veya işveren bakımından haklı bir fesih sebebi bulunmamalıdır

-Kanunda öngörülen ihbar sürelerine uyulmadan iş akdi feshedilmiş olmalıdır.

İhbar Süreleri:

İhbar süreleri işveren ya da işçinin fesih bildiriminin diğer tarafa ulaşmasından başlayarak işlemeye başlayan süredir. Bu süreler kanunda işçinin o işyerinde çalıştığı sürelere göre değişmektedir.

Bu süreler:

a) İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra,

b) İşi altı aydan birbuçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra,

c) İşi birbuçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra,

d) İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra,

Feshedilmiş sayılır. 

Taraflar öngörüldüğü üzere iş sözleşmesini feshetse dahi belirtilen süreler içerisinde çalışmaya devam etmelidir. Şüphesiz bu devam bir zorunluluk olmayıp örneğin işçiyle devam etmek istemeyen işveren işçinin  yukarıda belirtilen süreler tutarındaki ihbar tazminatını ödeyerek iş akdinin derhal sonlandırabileceği gibi, işverenle çalışmaya devam etmek istemeyen işçi de bu tazminatı ödeyerek iş akdini sonlandırabilmektedir. 

Yine yukarıda belirtilen ihbar süreleri nispi emredici nitelikte olduğundan taraflarca bu bildirim süreleri ortadan kaldırılamayacağı gibi azaltılamaz da, ancak taraflar arasındaki sözleşme ile bu süreler arttırılabilir.

İhbar Süresi içerisinde İşçiye, İş Arama İzni Verilmelidir

İşveren tarafından iş  akdi sonlandırıldığı takdirde işçinin ihbar süresi içerisinde, işçiye yeni iş araması için  ücret kesintisi yapılmadan iş arama izni verilmedir. Yeni iş arama izinde süre günde 2 saatten az olamaz.  İş arama izninde işverenin bu yükümlülüğünü  ortadan kaldıran sözleşme hükümleri  de geçersizdir. Ancak iş arama iznindeki süreler arttırılabilir.

İşveren tarafından iş arama izni kullandırılmayıp işçi bu sürelerde çalıştırıldığı takdirde işverence  bu sürenin ücreti yüz yüz zamlı ödenmelidir.

Ayrıca işverence böyle bir iznin verilmemesi de işçi tarafından bir haklı fesih nedeni olup işçi ihbar süresinin bitmesini beklemeksizin iş akdini derhal feshedebilir.

İhbar Tazminatının Hesaplanması

Bu tazminat tıpkı kıdem tazminatında olduğu gibi işçinin fesih anındaki giydirilmiş brüt ücreti üzerinden ödenir. Giydirilmiş brüt ücrete işçinin yemek ve yol yardımı gibi sosyal hakları da dahil edilir. İşçinin yol ya da yemek yardımını ayni olarak ya da nakdi olarak almasının bir önemi yoktur. O sebeple örneğin işçiye yemek ücreti ödenmesi,yemek kartı verilmesi, yemeğin işyerinde çıkması fark etmeksizin tazminat hesabına dahil edilir. Ayrıca gelir vergisi ve damga vergisi dışında ihbar tazminatından kesinti yapılmaz.

İhbar Tazminatında Zamanaşımı

Zamanaşımı süresi Kıdem tazminatında olduğu gibi, hakkın doğumundan itibaren 5 yıldır. Bu süre içerisinde ihbar tazminatı ödenmediyse dava açılabilir.

İhbar Tazminatına Hak Kazanılamayacak Bazı Durumlar

-İşyeri Devrinde işçi ihbar tazminatı talep edemez

-İşveren tarafından haklı sebeple fesih halinde işçi ihbar tazminatı talep edemez

-İşçi tarafından haklı nedenle fesih halinde ihbar tazminatı talep edilemez

-Belirli süreli sözleşmede ihbar tazminatı talep edilemez